زیکلاست

توضیحات

زیکلاست

زیکلاست (زولدرونیک‌اسید) یک دارو از دسته بیس‌فسفونات‌ها می‌باشد که بازجذب استخوان به واسطه سلول‌های استئوکلاست را مهار کرده و موجب کاهش تخریب سلول‌های استخوانی، کاهش کلسیم و فسفر خون و همچنین افزایش حذف آن‌ها از گردش خون می‌شود.

 

موارد مصرف زیکلاست

• پیشگیری و درمان پوکی استخوان در دوران یائسگی
• درمان پوکی استخوان در آقایان
• درمان بیماری پاژه
• پیشگیری و درمان پوکی استخوان ناشی از داروهای کورتیکواستروئیدی (مانند پردنیزولون و دگزامتازون)

 

شکل دارویی زیکلاست

100 میلی‌لیتر محلول آماده تزریق حاوی 5 میلی‌گرم زولدرونیک اسید

 

مزایای زیکلاست

• ویال آماده­ی تزریق (بدون نیاز به آماده­‌سازی)
• تزریق سالانه در درمان اختلالات استخوانی
• تزریق دو سال یک بار در پیشگیری از پوکی استخوان در دوران یائسگی
• تزریق وریدی کوتاه مدت بدون نیاز به بستری

 

نحوه آماده‌سازی زیکلاست

زیکلاست® محلول آماده تزریق می‌باشد و نیاز به رقیق‌سازی بیشتر ندارد.
برچسب نگهدارنده انتهایی ویال جهت آویزان نمودن ویال هنگام تزریق است.
هر ویال زیکلاست® برای یک بار مصرف می‌باشد و باقی‌مانده آن باید دور ریخته شود.
زیکلاست نباید با داروهای دیگر ترکیب شده و یا به طور همزمان با آن‎‌‌ها تزریق گردد.
محلول آماده‌ تزریق زیکلاست® نباید با کلسیم یا سایر محلول‌های حاوی کاتیون دو ظرفیتی (مانند آهن، روی و آلومینیوم) در تماس باشد.
در صورت نگهداری دارو در یخچال، محلول قبل از تزریق باید به دمای اتاق برسد.
این فراورده شفاف است، در صورت تشکیل رسوب و یا تغییر رنگ از مصرف آن خودداری شود.

 

نحوه و مقدار تزریق زیکلاست

زیکلاست® برای درمان پوکی استخوان به صورت سالانه (به مدت 3 تا 5 سال) و برای پیشگیری از پوکی استخوان به صورت هر دو سال یک بار تزریق می‌شود.
زیکلاست® به صورت انفوزیون وریدی در مدت زمان حداقل 15 دقیقه تزریق می‌شود. تزریق سریع این دارو باعث افزایش بروز عوارض جانبی می‌گردد.

 

موارد نیازمند پایش در زمان مصرف زیکلاست

• قبل از مصرف زیکلاست®، باید عملکرد کلیوی (کلیرانس کراتینین) بیمار مورد بررسی قرار گیرد. مقدار کراتینین سرم در بیماران در معرض خطر باید به طور منظم پایش شود.
• سطح کلسیم و ویتامین د بیمار باید به طور منظم بررسی شود. در صورتی که فرد دچار کمبود کلسیم باشد، قبل از شروع زیکلاست® و با صلاحدید پزشک، دریافت مقادیر کافی کلسیم و ویتامین د توصیه می‌شود. سایر اختلالات الکترولیتی نیز باید پیش از تجویز دارو، درمان شوند.
• بیمار باید به طور منظم از نظر بهداشت دهان و دندان و علائمی نظیر درد، تورم، احساس گزگز در ناحیه دهان و یا فک، لق شدن دندان‌ها و یا عفونت لثه پایش گردد.
• هرگونه درد در قسمت ران، کشاله ران و یا مفصل ران باید مورد بررسی قرار گیرد.

 

موارد منع مصرف زیکلاست

• حساسیت به زولدرونیک‌اسید یا سایر بیس‌فسفونات‌ها (مانند آلندرونیت)
• نارسایی حاد کلیوی و یا نارسایی مزمن و شدید کلیوی (کلیرانس کراتینین کمتر از 35 ml/min)
• هایپوکلسمی (سطح پایین کلسیم خون)
• بارداری و شیردهی

 

هشدارها و موارد احتیاط مصرف زیکلاست

• مصرف همزمان سایر فرآورده‌های دارویی با ماده موثره زولدرونیک‌اسید، باید از نظر تداخلات ارزیابی گردند.
• مصرف داروهای موثر بر عملکرد کلیه (مانند داروهای مدر، آنتی‌بیوتیک‌ها و …) می‌توانند منجر به هم‌افزایی اثرات نامطلوب بر کلیه شوند.
• در بیماران با مشکلات کلیوی، ممکن است عوارض جانبی با شدت بالاتری بروز یابند؛ بنابراین می‌بایست دارو با حساسیت بالاتری تجویز شده و بیمار با دقت بیشتری پایش گردد.
• در بیمارانی که توانایی مصرف مکمل‌های کلسیمی ندارند، سطح کلسیم سرم باید با فواصل زمانی کمتری مورد ارزیابی قرار گیرد.
• در بیماران مبتلا به هرگونه مشکلات در دهان یا دندان، باید اقدامات درمانی لازم پیش از تجویز دارو صورت گیرد.
• بیمارانی که سابقه مصرف سایر بیس‌فسفونات‌ها را دارند، می‌بایست از نظر بروز عوارض درمان طولانی مدت با این دسته دارویی ارزیابی شود.
• مصرف داروهای کورتیکواستروئیدی سبب افزایش خطر بروز عوارض استخوانی می‌گردد.
• برداشتن یک قسمت یا تمام غده پاراتیروئید و یا برداشتن قسمتی از روده باعث ایجاد اختلال در سطح کلسیم می‌شود.
• ابتلا به سرطان و یا استعمال سیگار، ریسک بروز عوارض استخوانی را افزایش می‌دهد.

 

مصرف زیکلاست در دوران بارداری و شیردهی

اطلاعات در مورد مصرف زیکلاست® در بارداری و شیردهی محدود است. پیشنهاد می‌شود که این دارو در بارداری و شیردهی تجویز نگردد.

 

عوارض جانبی زیکلاست® و نحوه مدیریت آن‌ها

• پس از تزریق زیکلاست® ممکن است علائمی چون تب، لرز، ضعف، خستگی و یا درد عضلات و مفاصل بروز کند که معمولا بین 3 تا 14 روز طول می‌کشد. تجویز استامینوفن و یا ایبوپروفن طبق صلاحدید پزشک می‌تواند در کاهش بروز علائم ذکر شده موثر باشد.
• زیکلاست® ممکن است باعث مشکلات کلیوی شود؛ احتمال بروز این عوارض در مواردی مانند سن بالا، مصرف همزمان با داروهای مدر، مصرف همزمان با داروهایی که سمیت کلیوی ایجاد می‌کنند (مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها) و عدم دریافت مایعات کافی، بیشتر است. برای کاهش خطر ابتلا به عارضه کلیوی بهتر است کراتینین سرمی بیمار به طور منظم در افراد با ریسک بالا پایش گردد و مصرف همزمان زیکلاست® با داروهایی که می‌توانند بر عملکرد کلیه تاثیر بگذارند با احتیاط صورت گیرد. بیماران با فاکتورهای ذکر شده، قبل از تجویز زیکلاست® باید به میزان کافی مایعات دریافت کنند. مدت زمان انفوزیون این دارو باید حداقل 15 دقیقه باشد.
• در بیمارانی که سطح کلسیم و ویتامین د پایین‌تری دارند، افت کلسیم ناشی از زیکلاست® بیشتر دیده می‌شود. با صلاحدید پزشک، مصرف مقادیر کافی کلسیم و ویتامین د توصیه می‌گردد.
• عارضه نادر نکروز استخوان فک به دنبال مصرف طولانی مدت زیکلاست® ممکن است رخ دهد و احتمال بروز آن در موارد زیر بیشتر است:

1. وضعیت نامناسب بهداشت دهان و دندان
2. ایمپلنت یا دندان مصنوعی
3. مداخلات دندان‌پزشکی همزمان با مصرف زولدرونیک‌اسید
4. شیمی درمانی و رادیوتراپی همزمان با مصرف زولدرونیک‌اسید
5. مصرف همزمان زولدرونیک‌اسید با کورتیکواستروئیدها
6. ابتلا به اختلالات خونی (نظیر کم‌خونی و یا اختلالات انعقادی)

توصیه می‌گردد قبل از شروع مصرف زیکلاست®، وضعیت سلامت دهان و دندان بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز به مداخلات دندان‌پزشکی قبل از شروع مصرف دارو، اقدامات لازم انجام گیرد. رعایت مناسب بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهان‌شویه و آنتی‌بیوتیک خوراکی با صلاحدید پزشک پس از انجام مداخلات دندان‌پزشکی، به کاهش بروز این عارضه کمک خواهد کرد.

 

تداخلات دارویی زیکلاست

در مورد مصرف زیکلاست به همراه دارو یا مکمل‌های دیگر با پزشک یا داروساز مشورت شود.

 

بسته‌بندی زیکلاست

هر بسته حاوی 1 عدد ویال آماده تزریق می‌باشد.

 

شرایط نگهداری زیکلاست

• دارو در دمای کم‌تر از 30 درجه سانتی‌گراد، دور از نور و رطوبت نگهداری شود.
• دارو تا پایان ماه ذکر شده در تاریخ انقضای بسته‌بندی قابل استفاده است. از مصرف و نگهداری داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.
• دارو را تا زمان مصرف در بسته‌بندی اصلی خود نگهداری کنید.

 

منابع

1. http://www.medicines.org.uk/emc
2. Zoledronic Acid: Drug information, UpToDate 2023