پروتامین سولفات

توضیحات

پروتامین سولفات

پروتامین سولفات یک فاکتور خونی است که اثرات ضد انعقادی داروی هپارین را خنثی می‌کند.

 

موارد مصرف پروتامین

آنتی‌دوت (خنثی کننده اثر) داروی هپارین و هپارین با وزن مولکولی پایین (انوکساپارین)

 

شکل دارویی پروتامین

ویال حاوی 50 میلی‌گرم در 5 میلی‌لیتر محلول تزریقی

 

نحوه آماده‌سازی پروتامین

ویال پروتامین حاوی محلول آماده برای تزریق بوده و نیازی به آماده‌سازی ندارد.

 

نحوه و مقدار تزریق پروتامین

پروتامین سولفات باید به صورت تزریق آهسته وریدی (طی 10 دقیقه) و یا انفوزیون آهسته وریدی با سرعت ثابت تجویز شود.

دوز مطلوب پس از انجام آزمایش‌های انعقاد خون (5 تا 15 دقیقه پیش از تجویز پروتامین) محاسبه می‌شود.

نباید در یک دوز بیش از 50 میلی‌گرم پروتامین سولفات مصرف شود.

• خنثی‌سازی انفوزیون هپارین:

به ازای هر 100 واحد هپارین، 1 میلی‌گرم پروتامین طی 10 دقیقه تزریق شود. درصورت بالا ماندن aPTT یا خون‌ریزی بیمار، به ازای هر 100 واحد هپارین، 0.5 میلی‌گرم پروتامین طی 10 دقیقه تزریق شود.

با توجه به نیمه عمر حدودا یک ساعته هپارین، جهت محاسبه دوز پروتامین سولفات در بیماران دریافت‌کننده انفوزیون پیوسته آن، میزان هپارین دریافتی طی 3 ساعت اخیر باید مد نظر قرار گیرد (در بیمار دریافت‌کننده انفوزیون 1000 واحد هپارین در ساعت، دوز پروتامین 30 میلی‌گرم محاسبه می‌شود).

 

• بعد از بای‌پس قلبی‌ریوی:

در صورت بالا بودن ACT یا ریسک heparin rebound، 20 تا 25 میلی‌گرم پروتامین توصیه می‌شود. برای جلوگیری از heparin rebound می‌توان دوز اولیه پروتامین را تزریق کرد و سپس آن را 25 میلی‌گرم در ساعت به مدت 6 ساعت انفوزیون کرد.

 

• خنثی‌سازی هپارین زیر جلدی:

اگر aPTT بالا باشد و بیمار خون‌ریزی فعال داشته باشد، می‌توان از 1 میلی‌گرم پروتامین به ازای هر 100 واحد هپارین استفاده کرد. با توجه به زیر جلدی بودن هپارین توصیه می‌شود بخشی از دوز محاسبه شده پروتامین طی 10 دقیقه و باقی آن طی 8 الی 16 ساعت به صورت انفوزیون پیوسته تجویز شود.

 

• خنثی‌سازی هپارین با وزن مولکولی پایین:

تقریبا 60% تا 70% هپارین با وزن مولکولی پایین توسط پروتامین خنثی می‌شود؛ در بیماران با خون‌ریزی فعال که …

o کمتر از 8 ساعت از تجویز انوکساپارین گذشته است: به ازای هر 1 میلی‌گرم انوکساپارین دریافتی باید 1 میلی‌گرم پروتامین دریافت کنند.
o حدود 8 الی 12 ساعت از تجویز انوکساپارین گذشته است یا بیمار به علت ادامه یافتن خون‌ریزی به دوز دوم پروتامین احتیاج دارد: به ازای هر 1 میلی‌گرم انوکساپارین دریافتی باید 0.5 میلی‌گرم پروتامین دریافت کنند.
o در صورت گذشت بیش از 12 ساعت یا بیشتر از 3 الی 5 نیمه عمر انوکساپارین: تجویز پروتامین توصیه نمی‌شود.

 

مصرف بیش از حد پروتامین

تجویز بیش از حد پروتامین ممکن است باعث افت فشار خون، کاهش تعداد ضربان قلب، تنگی نفس و گرگرفتگی شود.

درمان مصرف بیش از حد آن، شامل درمان‌های علامتی و تنفس مصنوعی می‌باشد. در صورت خون‌ریزی شدید، باید پلاسمای تازه منجمد و یا خون کامل به بیمار تزریق شود.

 

موارد نیازمند پایش در زمان مصرف پروتامین

• آزمایش‌­های انعقاد خون
• زمان نسبی ترومبوپلاستین فعال شده (aPTT)
• زمان انعقاد فعال (ACT)
• پایش عملکرد قلب و فشار خون

 

موارد منع مصرف پروتامین

سابقه حساسیت به پروتامین و یا هر یک از اجزای فرمولاسیون

 

هشدارها و موارد احتیاط مصرف پروتامین

• تزریق سریع پروتامین ممکن است باعث افت شدید فشار خون و یا بروز واکنش‌­های حساسیتی شود.
• پروتامین سولفات برای خنثی‌­سازی اثر داروهای ضد انعقاد خوراکی مناسب نیست.
• ایمنی و اثربخشی پروتامین در افراد زیر 18 سال بررسی نشده است.
• احتیاط­‌های لازم جهت تجویز پروتامین در بیماران مستعد واکنش­‌های آلرژی باید در نظر گرفته شود. این افراد عبارتند از:

o کسانی که در گذشته به دلیل آنژیوپلاستی و یا بای‌پس قلبی‌ریوی، پروتامین دریافت کردند.
o بیماران دیابتی که تحت درمان با انسولین N یا انسولین ایزوفان (انسولین و پروتامین) هستند.
o افرادی که به ماهی حساسیت دارند.
o مردانی که وازکتومی کردند یا به دلیل داشتن آنتی‌بادی‌های پروتامین بارور نیستند.

 

مصرف پروتامین در دوران بارداری و شیردهی

از آنجایی که ایمنی پروتامین در بارداری و شیردهی بررسی نشده است، توصیه می‌شود تنها در موارد ضروری، با احتیاط و با صلاحدید پزشک مصرف شود.

 

عوارض جانبی پروتامین

هر دارو به موازات اثرات مطلوب درمانی، ممکن است باعث بروز برخی عوارض جانبی ناخواسته شود، البته که این عوارض در تمام افراد دیده نمی‌شود. از جمله عوارض احتمالی شایع‌تر این دارو عبارتند از:

• واکنش‌های حساسیتی (راش پوستی، درد مفاصل، تب، اختلال در تنفس و بلع، تورم لب‌ها، گلو و زبان و …)
• افت ناگهانی فشار خون، افزایش فشار خون سیستمیک و ریوی و کاهش تعداد ضربان قلب
• تنگی نفس
• گرگرفتگی و احساس گرما به صورت موقت
• تهوع، استفراغ و خستگی
• ادم ریوی با منشا غیرقلبی

 

تداخلات دارویی پروتامین

در مورد مصرف پروتامین به همراه دارو یا مکمل‌های دیگر با پزشک یا داروساز مشورت شود.

 

بسته‌بندی پروتامین

هر بسته شامل 10 عدد ویال می‌باشد.

 

شرایط نگهداری پروتامین

• دارو در دمای کم‌تر از 25 درجه سانتی‌گراد، دور از نور و رطوبت نگهداری شود.
• دارو تا پایان ماه ذکر شده در تاریخ انقضای بسته‌بندی قابل استفاده است. از مصرف و نگهداری داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.
• دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
• تا قبل از استفاده، دارو را از بسته‌بندی اصلی خارج نکنید.

 

منابع

1. 1. http://www.medicines.org.uk/emc
   2. Protamine sulfate: Drug information, UpToDate 2023