آبله میمون یا همان ام پاکس نام بیماری ویروسی جدیدی است که احتمال همه‌گیری آن باعث نگرانی بسیاری شد. این بیماری علائم خفیفی مانند آبله ایجاد می‌کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این بیماری بار اول نیست که در دنیا باعث وحشت از بروز یک همه‌گیری شده است بلکه در سال 2022 نیز شیوع این بیماری در برخی از کشورها باعث نگرانی شد.
در ادامه این مطلب با بیماری آبله میمون بیشتر آشنا خواهیم شد و علائم و روش‌های درمانی این بیماری را بیشتر خواهیم شناخت. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
ام پاکس چیست؟
آبله میمون یک بیماری ویروسی است که بر اثر آلودگی با ویروسی به همین نام رخ می‌دهد. این ویروس از Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae است. این بیماری برای بار اول در میان میمون‌هایی که برای تحقیقات نگهداری می‌شدند مشاهد شد. نام‌گذاری این بیماری به عنوان آبله میمون با توجه به همین موضوع انجام شده است.
ام پاکس به یک سویه خاص از این بیماری گفته می‌شود. این بیماری دوره کمون ۲۱ روزه دارد و برای درمان آن نیازی به استفاده از هیچ داروی خاصی نیست.
علائم آبله میمون چه مواردی هستند؟
همان‌طور که پیشتر اشاره شد دوره کمون بیماری آبله میمون 21 روز است. علائم بیماری در این دوره به دو بخش تقسیم می‌شود. مرحله اولیه و همین‌طور مرحله راش. در ادامه به تفصیل علائم هر دو بخش را بررسی خواهیم کرد.
علائم مرحله اولیه
در ابتدای بروز این بیماری، تب اولین علائمی است که بیمار به آن مبتلا می‌شود. علاوه بر تب، بیمار علائمی مانند سردرد شدید، درد عضلانی و کمردرد، خستگی، ضعف عمومی و تورم غدد لنفاوی را نیز تجربه می‌کند.
تورم غدد لنفاوی خصوصا در غدد گردن، زیربغل و همین‌طور کشاله ران از رایج‌ترین علائم بیماری آبله میمون به شمار می‌روند.
علائم مرحله راش
در این مرحله مشاهده بثورات پوستی در بیمار شروع می‌شود. مشاهده بثورات پوستی معمولا 1 تا 3 روز پس از تب شروع می‌شود. این بثورات در ابتدا به صورت لکه‌های قرمز رنگ روی پوست دیده می‌شوند. بعد از اندکی گذر زمان این لکه‌های قرمز رنگ تبدیل به تاول‌هایی پر از مایع می‌شوند. این تاول‌ها در نهایت تبدیل خشک خواهند شد و به زخم تبدیل می‌شوند.
این زخم‌ها ممکن است دردناک باشند. در برخی از موارد بعد از بهبود بیمار همچنان جای زخم روی بدن او باقی می‌ماند. در ابتدای بروز بیماری، بیشتر این بثورات را می‌توان روی صورت بیمار مشاهده کرد اما به مرور زمان این بثورات به دیگر بخش‌های بدن مانند دست، پا و سینه بیمار نیز گسترش پیدا می‌کنند.
در برخی از بیماران علاوه بر این علائم، علائمی مانند مشکلات دستگاه گوارشی مانند استفراغ، اسهال و تهوع نیز دیده شده‌اند. علائمی مانند گلودرد و سرفه نیز دیگر علائمی هستند که بروز آن‌ها چندان رایج نیست اما در میان برخی از بیماران مشاهده شده‌اند.
شیوه تشخیص آبله میمون
با توجه به این که تفاوت آبله مرغان با آبله میمون کم است و برخی دیگر از بیماری‌ها مانند تبخال و آبله انسانی نیز به آبله میمون تشابه زیادی دارند، تشخیص دقیق این بیماری ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد. تشخیص بیماری آبله میمون معمولا به کمک ارزیابی بالینی بیمار و همین‌طور انجام تست آزمایشگاهی انجام می‌شود.
در ارزیابی بالینی پزشک شرایط فیزیکی بیمار را بررسی می‌کند. اگر غدد لنفاوی بیمار دچار تورم شده باشند و علائمی که بیمار به آن‌ها دچار است مشابه با بیشتر علائم عمومی بیماری آبله میمون باشد احتمال ابتلا بیمار در نظر گرفته می‌شود.
سپس پزشک با کمک درخواست تاریخچه تماس و ارتباطات بیمار تلاش می‌کند متوجه شود که آیا بیمار به مناطق آلوده سفر داشته با در معرض تماس با حیوانات یا بیماران آلوده قرار گرفته است یا خیر. در صورتی که پاسخ به هریک از این پرسش‌ها مثبت باشد، شرایط بیمار با توجه به احتمال ابتلا او به بیماری آبله میمون مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تست‌های آزمایشگاهی که برای بررسی بهتر و دقیق‌تر ابتلا یا عدم ابتلای بیمار به آبله میمون مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از تست PCR، کشت ویروسی و همین‌طور آزمایش‌های سرولوژی.
در تست PCR ضایعات پوستی، بزاق، خون یا مایعات دیگر بدن بیمار برای بررسی ابتلا فرد به این بیماری مورد بررسی قرار می‌گیرد. این تست یکی از آزمایش‌های دقیق برای بررسی ابتلا بیمار به آبله میمون است زیرا قادر است که به‌خوبی DNA ویروس را تشخیص دهد.
در برخی از موارد ویروس در آزمایشگاه کشت داده می‌شود. نتیجه این تست زمانبرتر است و برای انجام آن نیاز به تجهیزات تخصصی‌تری وجود دارد.
در نهایت آزمایش‌های سرولوژی به این منظور انجام می‌شوند تا به بررسی آنتی‌بادی‌های ویروس در بدن بیمار بپردازند. این تست در مراحل اولیه کارکرد ندارد و معمولا برای تشخیص آلودگی یا عدم آلودگی فرد به این بیماری در گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع می‌توان گفت که این تست چندان در مراحل اولیه عفونت چندان کارکردی ندارد.
شیوه درمان ام پاکس
معمولا برای این بیماری داروی خاصی توصیه نمی‌شود و بسیاری از کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند بعد از طی شدن دوره بیماری بهبود پیدا می‌کنند. برای مدیریت علائم این بیماری برخی از موارد از سوی پزشکان توصیه می‌شود که عبارتند از:
نوشیدن آب کافی. نوشیدن آب کافی به بدن کمک می‌کند تا با هیدراته ماندن دچار کم‌آبی نشود. خصوصا اگر بیمار دچار اسهال یا استفراغ باشد.
استفاده از مسکن‌ها. در صورتی که تب و درد بیمار شدید باشد استفاده از مسکن‌ها هم به آن‌ها توصیه می‌شود.
تمیز نگه داشتن زخم‌ها نیز در جلوگیری از بروز عفونت‌های ثانویه موثر و لازم است.
آبله میمون با آبله مرغان چه تفاوتی دارد؟
همان‌طور که پیشتر ذکر شد این دو بیماری به شدت شبیه به یکدیگر هستند با این وجود برخی از تفاوت‌های بنیادین در علائم و ساختار این دو بیماری به پزشک کمک می‌کند تا بتواند این دو بیماری را از یکدیگر تشخیص دهد.
یکی از تفاوت‌های اصلی این دو بیماری این است که در بیماری آبله مرغان امکان تورم غدد لنفاوی نسبت به احتمال تورم غدد لنفاوی در آبله میمون کمتر است. مورد دیگری که در بین این دو بیماری متفاوت است طول درمان آن‌ها است. آبله مرغان عموما طی دو هفته بهبود پیدا می‌کند. این در حالی است که برای درمان کامل آبله میمون معمولا بین 2 تا 4 هفته زمان لازم است.
میزان مسری بودن آبله مرغان نسبت به آبله میمون بسیار بیشتر است و مورد آخری که می‌توان درباره تمایز این دو بیماری با یکدیگر گفت این است که تاول‌ها آبله مرغان کمی بزرگتر از تاول‌ها در آبله میمون هستند.
شیوه پیشگیری از ابتلا به آبله میمون
برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری لازم است که در ابتدا بتوانید به‌خوبی با راه‌های انتقال این بیماری آشنا شوید. شیوه‌های انتقال بیماری آبله میمون به‌طور کلی شامل 3 روش اصلی می‌شود. این بیماری می‌تواند به از حیوان آلوده به انسان، از انسان به انسان و از مادر به جنین منتقل شود.
در صورت مصرف گوشت حیوان آلوده قبل این که به‌خوبی پخته شود احتمال انتقال بیماری از حیوان آلوده به بیمار وجود دارد. علاوه بر این نکته در صورتی که فردی توسط حیوان آلوده گاز گرفته شود و یا خراش پیدا کند نیز امکان آلودگی فرد وجود دارد. تماس مستقیم با خون، مایعات بدن، یا ضایعات پوستی حیوانات آلوده نیز می‌تواند باعث ابتلا فرد به آبله میمون شود.
انتقال این بیماری به صورت انسان به انسان به این صورت است که ممکن است که با تماس با سطوح آلوده، اشیا، ملحفه‌ها و یا دیگر لوازم فرد مبتلا منتقل شود. علاوه بر این قطرات تنفسی که در زمان عطسه و سرفه پراکنده می‌شوند نیز می‌توانند موجب انتقال این بیماری به صورت انسان به انسان شوند. در نهایت لازم است توجه کنید که تماس با مایعات بدن فرد آلوده یا ضایعات پوستی او نیز می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری را به شدت افزایش دهد.
آبله میمون می‌تواند از طریق جفت از مادر به جنین نیز مبتلا شود. به همین دلیل به زنان باردار توصیه می‌شود تا جای ممکن خود را در معرض آلودگی قرار ندهند و به مکان‌های آلوده نروند.
برای پیشگیری از این بیماری لازم است که تا میزان ممکن از رفتن به فضاهای عمومی اجتناب کنید. لوازم خود را در محیط‌های عمومی مانند محل کار و دانشگاه پیش از استفاده ضدعفونی کنید. در فضاهایی که احتمال آلودگی افراد به این ویروس وجود دارد از شیلد، ماسک و دستکش استفاده کنید.
برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری استفاده از واکسن آن نیز توصیه می‌شود البته سازمان بهداشت جهانی استفاده از این واکسن را برای همه افراد توصیه نکرده است و استفاده از آن تنها برای افرادی لازم است که بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
سوالات متداول در خصوص آبله میمونی
-
آیا آبله میمون کشنده است؟
برخی از سویه‌های این بیماری باعث مرگ 3 درصد از مبتلایان شده‌اند. با این حال آمار مرگ‌ومیر ناشی از ام پاکس به شدت کم است و بیشتر افراد به‌طور کامل از این مریضی بهبود پیدا می‌کنند.
-
آیا باید واکسن آبله میمون را دریافت کنیم؟
خیر این واکسن تنها به کسانی توصیه می‌شود که در ارتباط مستقیم با افراد مبتلا هستند. سازمان بهداشت جهانی استفاده عمومی از این واکسن را توصیه نکرده است.
-
آبله میمون در ایران نیز شیوع پیدا کرده است؟
خیر خوشبختانه تا کنون هیچ موردی از این بیماری در ایران گزارش نشده است.
-
تفاوت آبله میمونی با آبله مرغان چیست؟
آبله میمون طول درمان طولانی‌تری نسبت به آبله مرغان دارد. تاول‌ها در آبله مرغان کمی بزرگتر از تاول‌های آبله میمون هستند و در نهایت احتمال تورم غدد لنفاوی در آبله میمون به شدت بیشتر از آبله مرغان است.