والپروات سدیم (Sodium Valproate): داروی ضد صرع یا تشنج و کنترل اختلالات دوقطبی و اختلالات مشابه
والپروات سدیم یا سدیم والپروات (یا والپروئیک اسید) دارویی است که برای درمان صرع و اختلال دو قطبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از موارد از این دارو برای درمان سردردهای میگرنی نیز استفاده می‌شود.
مصرف این دارو تنها با تجویز پزشک مجاز است. والپروات سدیم در قالب‌های مختلف کپسول، قرص و محلول خوراکی عرضه می‌شود. در برخی موارد فرم مصرف این دارو به صورت گرانول‌هایی است که فرد با غذا و یا مایعات مصرفی خود مخلوط می‌کند.
لازم به ذکر است که فرم تزریقی این دارو نیز وجود دارد اما معمولا تزریق این دارو تنها در شرایط بیمارستانی صورت می‌پذیرد.
در صورت مصرف این دارو در دوران بارداری امکان بروز برخی مشکلات برای جنین وجود دارد. این مشکلات عبارتند از نقص‌های مادرزادی و مشکلات یادگیری مادام‌العمر؛ به همین دلیل توصیه می‌شود که در صورتی که احتمال بارداری فرد وجود دارد، از مصرف این دارو بپرهیزد.
قدرت باروری مردانی که دارو والپروات سدیم را مصرف می‌کنند، ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد. در صورتی که همسر فرد در دوران مصرف این دارو باردار شود امکان به وجود آمدن مشکلات رفتاری یا مشکل در یادگیری کودک وجود خواهد داشت.
فرمولاسیون والپروات سدیم
ساختار سه بعدی فرمولاسیون والپروات سدیم
والپروات سدیم در ایران
داروی والپروات سدیم در کشور ما نیز تولید می‌شود. این دارو در ایران با نام تجاری روپاکین و توسط شرکت داروسازی روناک تولید شده و به مصرف بیماران می‌رسد. همچنین روپاکین به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شود.
شیوه مصرف والپروات سدیم
معمولا این دارو یک یا دو بار در روز مصرف می‌شود. الزامی برای مصرف این دارو به همراه غذا وجود ندارد.
معمولا دوز مصرفی این دارو در ابتدا کمتر است و به مرور پزشک دوز مصرف دارو را طی چندین روز یا چند هفته افزایش می‌دهد.
والپروئیک اسید و سمی سدیم والپروات مشابه والپروات سدیم هستند و به عملکردی مشابه این دارو دارند. هرچند این داروها برای درمان بیماری‌های دیگری به کار می‌روند و دوز مصرفی آن‌ها نیز متفاوت است.
در صورتی که باردار باشید این دارو برای درمان میگرن شما تجویز نمی‌شود. در صورتی که برای درمان صرع یا اختلال دو قطبی این دارو را مصرف می‌کنید، پزشک شما تنها در صورتی این دارو را برایتان تجویز خواهد کرد که دیگر داروهای درمان این بیماری‌ها برای شما مناسب نباشند.
والپروات سدیم یک داروی آهسته رهش است. در داروهای آهسته رهش فرآیند آزادسازی به صورت آهسته انجام خواهد شد. این داروها احتمال بسیار کمی دارد که باعث آسیب به معده یا معده درد شوند. هیچ الزامی به استفاده از دارو با غذا و یا بدون غذا نیست اما بهتر است که یکی از این دو روش را برای مصرف والپروات سدیم انتخاب کنید. یعنی چند روز این دارو را همراه با غذا استفاده نکنید و چند روز بدون غذا و یا دائم آن را همراه با غذا میل کنید و یا بدون غذا.
دارو را همراه با آب فراوان به ببلعید. از جویدن والپروات سدیم بپرهیزید.
چه کسانی می‌توانند از والپروات سدیم استفاده کنند؟
والپروات سدیم می‌تواند برای درمان صرع و اختلال دو قطبی در کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار گیرد.
این دارو می‌تواند برای بزرگسالان بالای 18 سال برای جلوگیری از میگرن استفاده شود.
چه کسانی نمی‌توانند از سدیم والپروات استفاده کنند؟
والپروات سدیم برای زنان باردار مناسب نیست. با این حال ممکن است در برخی از موارد تنها گزینه درمانی ما باشد. به عنوان مثال در صورتی که فرد به صرع مبتلا باشد و دیگر روش‌های درمانی برای وی کارکرد نداشته باشند، بیمار ناگزیر از استفاده از والپروات سدیم خواهد بود.
این دارو بر روی باروری مردان نیز اثرگذار است و احتمال کمی وجود دارد که در صورتی که همسر بیمار در دورانی که وی از این دارو استفاده می‌کند، باردار شود، جنین تحت تاثیر قرار بگیرد. این تاثیر ممکن است به صورت مشکلات رفتاری و یا یادگیری در کودک جلوه پیدا کند.
برای اطمینان از این که آیا این دارو برای شما مناسب است یا خیر، باید با پزشک خود درباره موارد زیر صحبت کنید:
- آیا به والپروات سدیم یا هیچ داروی دیگری حساسیت دارید؟
- دچار مشکلات کبدی هستید؟
- به مشکلات متابولیسمی و یا بیماری ژنتیکی دچار هستید؟
مصرف والپروات سدیم بعد از یک دوز فراموش شده!
در صورتی که مصرف داروی خود را فراموش کنید عملکرد شما تا حد بسیار زیادی به این وابسته خواهد بود که یک دوز دارو را در طول روز مصرف می‌کنید یا دو دوز.
در صورت مصرف یک دوز در طول روز، دوز فراموش شده را به محض این که آن را به خاطر آوردید، مصرف کنید. در صورتی که تنها چند ساعت تا مصرف دوز بعدی باقی مانده باشد، دوز فراموش شده را رها و دوز بعدی را مطابق برنامه مصرف کنید.
در صورت مصرف دو دوز در طول روز، دوز فراموش شده را محض این که آن را به خاطر آوردید مصرف کنید. در صورتی که ظرف دو ساعت آینده بعد از به خاطر آوردن دوز فراموش شده، نوبت مصرف دوز دوم می‌رسد، دوز فراموش شده را رها و دوز بعدی را مطابق برنامه مصرف کنید.
هرگز دو دوز از دارو را به صورت همزمان مصرف نکنید. هرگز برای جبران دوز فراموش شده یک دوز اضافی از دارو مصرف نکنید.
اگر مبتلا به صرع هستید مهم است که داروی خود را طبق برنامه مصرف کنید. فراموش کردن دارو می‌تواند باعث تحریک بروز صرع در شما شود.
مصرف بیش از اندازه
مصرف بیش از اندازه والپروات سدیم می‌تواند به علائم زیر منجر شود:
- احساس سردرد و یا سرگیجه
- ضعف عضلانی
- دشواری در تنفس
- احساس سردرگمی و گیجی و یا تغییر در رفتار عادی
- احساس حالت تهوع و یا استفراغ
- غش و بیهوشی
در صورتی که دارو را بیش از اندازه مصرف کرده‌اید و احساس می‌کنید حالتان خوب نیست، با اورژانس تماس بگیرید. باقی مانده والپروات سدیم خود را در صورت مراجعه به بیمارستان همراه خود داشته باشید.
عوارض جانبی والپروات سدیم
والپروات سدیم درست مانند هر داروی دیگری با خود برخی عوارض جانبی را به همراه دارد اما همه افراد این عوارض جانبی را تجربه نمی‌کنند. عوارض جانبی رایج دارو عبارتند از:
- دل درد
- حالت تهوع و یا استفراغ
- اسهال
- خشکی یا زخم دهان و تورم لثه
- رعشه در بخش‌هایی از بدن و یا حرکات غیرطبیعی چشم
- احساس خستگی و یا خواب آلودگی
- سردرد
- اضافه کردن وزن
- نازک شدن مو یا تغییر بافت یا رنگ مو
- قاعدگی نامنظم یا با تاخیر
این دارو ممکن است باعث بروز برخی از عوارض جانبی خطرناک و جدی نیز شود. این موارد که بروز آن در میان مصرف کنندگان والپروات سدیم بسیار نادر است، عبارتند از:
افکار مرتبط با خودکشی یا آسیب به خود
- زرد شدن سفیدی چشم و یا پوست فرد
- حالت تهوع، استفراغ و درد شکم شدید و ماندگار
- کبودی و یا خونریزی نامعمول
تداخلات دارویی
داروهایی که مصرف همزمان آن‌ها با والپروات سدیم می‌تواند مشکل ساز باشد عبارتند از:
- آسپرین
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند اریترومایسین
- سایمتیدین که دارویی برای زخم معده است
- داروهای درمان HIV و AIDS مانند ریتوناویر
- داروهای دیگر درمان صرع مانند کاربامازپین
- داروهای کاهش دهنده کلسترول مانند کلستیرامین
- داروهای جلوگیری از لخته شدن خون مانند وارفارین
- داروهای پیشگیری از مالاریا مانند مفلوکین یا کلورکین
- داروهای افسردگی یا دیگر مشکلات سلامت روان مانند دیازپام، ونلافاکسین و کوئتیاپین
سوالات متداول
- چه مدت طول می‌کشد تا اثرگذاری والپروات سدیم شروع شود؟
معمولا والپروات سدیم برای اثرگذاری در حدود چند هفته زمان لازم دارد. در طول این مدت ممکن است هنوز علائم بیماری خود را تجربه کنید.
- چه مدت به مصرف والپروات سدیم نیاز خواهم داشت؟
اگر شرایط شما تحت کنترل قرار بگیرد، لازم است تا چندین سال مصرف این دارو را ادامه دهید.
- آیا احتمال اعتیاد به والپروات سدیم وجود دارد؟
خیر. والپروات سدیم به عنوان یک داروی اعتیادآور شناخته نمی‌شود.