با کلسیم فولینات آشنا شوید! موارد کارکرد، شیوه مصرف، عوارض دارو
کلسیم فولینات (Calcium Folinate) دارویی است که با نام فولینیک اسید (Folinic acid) و لوکوورین نیز شناخته میشود و یکی از ویتامینهای گروه B است. این دارو به عنوان درمان و پادزهر برای از بین بردن آثار مضر متوتروکسات دارو درمان سرطان است، مورد استفاده قرار میگیرد و آن را میتوان به عنوان عاملی برای تقویت اثر برخی از داروهای شیمی درمانی هم مؤثر دانست.
این دارو برای پیشگیری و یا درمان برخی از انواع سرطان خون هم کاربرد دارد. در واقع کلسیم فولینات در بدن عملکردی مشابه با فولیک اسید دارد که در بدن این بیماران کم است. لازم به ذکر است که از این دارو برای درمان انواع خاصی از کمخونی که در آن امکان مصرف خوراکی فولیک اسید وجود ندارد هم استفاده میشود.
فرمولاسیون کلسیم فولینات
ساختار سه بعدی فرمولاسیون کلسیم فولینات
کلسیم فولینات در ایران
داروی کلسیم فولینات در کشور ما نیز تولید میشود. این دارو در ایران با نام تجاری روفولین و توسط شرکت داروسازی روناک تولید شده و به مصرف بیماران میرسد. همچنین زیکلاست به کشورهای دیگر نیز صادر میشود.
شیوه مصرف کلسیم فولینات
این دارو به فرم خوراکی، تزریق عضلانی یا وریدی مورد استفاده قرار میگیرد. معمولا از این دارو در هر ۶ ساعت یا به صورت روزانه یکبار، استفاده میشود. این دارو به هیچ عنوان به صورت تزریق نخاعی مورد استفاده قرار نمیگیرد.
تجویز این دارو بر اساس شرایط پزشکی شما و شیوه پاسخدهی شما به درمان معین میشود. لازم است از این دارو به صورت منظم استفاده شود تا بتوانید بیشترین میزان تاثیر آن را مشاهده کنید.
مقدار کلسیم فولیناتی که فرد دریافت میکند و یا شیوه دریافت آن، به عوامل زیادی بستگی دارد و با توجه به نظر پزشک تعیین میشود.
چه کسانی نمیتوانند از این دارو استفاده کنند؟
پیش از مصرف این دارو لازم است که در صورتی که به این دارو، به فولیک اسید و یا هر داروی دیگری آلرژی دارید، این موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. ممکن است که برخی از مواد تشکیل دهنده غیرفعال این دارو باعث واکنش آلرژیک یا مشکلاتی دیگر در شما شود.
قبل از استفاده از این دارو تاریخچه درمانی خود را با پزشک در میان بگذارید، خصوصا اگر برخی از انواع کمخونی را به دلیل کمبود ویتامین B12 تجربه کردهاید زیرا مصرف این دارو برای مبتلایان به این نوع از کم خونی ممنوع است.
قبل از انجام هرگونه عمل جراحی به پزشک و یا دندان پزشم خود اطلاع دهید که از چه داروهایی استفاده میکنید. این داروها میتوانند شامل داروی بدون نسخه و حتی گیاهی شما نیز باشند. در طول دوران بارداری تنها در صورتی میتوانید از این دارو استفاده کنید که استفاده از آن ضروری باشد. لازم است که خطرها و مزایای استفاده از این دارو در دوران بارداری را با پزشک خود در میان بگذارید.
تاثیر این دارو در دوران شیردهی نامشخص است به همین دلیل ما توصیه میکنیم که پیش از مصرف از این دارو در دوران شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
در صورتی که بیماریهای کلیوی دچار هستید، حتما این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. کلسیم فولینات میتواند باعث افزایش دفعات بروز حملههای صرعی در کودکان مستعد شود به همین دلیل لازم است در این موارد حتما با در نظر گرفتن شرایط بیمار نسبت به تجویز این دارو اقدام شود.
در صورتی که فرد بیش از ۶۵ سال سن داشته باشد نیز لازم است احتیاطهای لازم برای تجویز این دارو رعایت شود.
مصرف کلسیم فولینات بعد از یک دوز فراموش شده
مصرف این دارو در زمان مشخص شده به صورت منظم اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورتی که مصرف یک دوز از کلسیم فولینات را فراموش کردید سریعا از پزشک خود برای نحوه مصرف دوز بعدی کمک بخواهید. توجه کنید که به هیچ عنوان نباید دارو را به صورت دو برابر مصرف کنید تا دوز فراموش شده را جبران کنید.
مصرف بیش از اندازه کلسیم فولینات
در صورتی که کسی از این دارو بیش از حد استفاده کرده و علائمی جدی مانند غش و بیهوشی یا مشکل در تنفس را تجربه کند، باید هرچه سریعتر با اورژانس تماس بگیرید. معمولا این دارو به همراه برخی از درمانهای مکمل (به عنوان مثال داروهای کلیوی) مورد استفاده قرار میگیرد.
لازم است که همواره داروهای کمکی خود را نیز همراه خود داشته باشید.
عوارض جانبی دارو
بسیاری از کسانی که از این دارو استفاده میکنند هیچ اثرات جانبی جدی را تجربه نکردهاند. واکنش آلرژیک جدی به این دارو بسیار نادر است. با این حال اگر هر یک از علائم و نشانههای واکنش آلرژیک را تجربه کردید، هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- خارش
- التهاب پوستی
- سرگیجه شدید
- دشواری در تنفس
- تداخلات دارویی کلسیم فولینات
- تداخلات دارویی کلسیم فولینات
- تورم خصوصا در صورت، زبان و گلو
وقتی کلسیم فولینات همراه با یک آنتاگونیست اسید فولیک (مانند کوتریموکسازول، پیریمتامین، آنتیبیوتیک با اثر ضد فولیک، متوترکسات) تجویز میشود، اثربخشی آنتاگونیست اسید فولیک ممکن است کاهش پیدا کند یا به طور کامل خنثی شود.
کلسیم فولینات ممکن است اثر مواد ضد صرع مانند فنوباربیتال، پریمیدون، فنیتوئین و سوکسینیمیدها را کاهش دهد و ممکن است باعث افزایش دفعات تشنج شود.
تجویز همزمان کلسیم فولینات با ۵-فلوئورواوراسیل نشان داده است که اثربخشی و سمیت ۵-فلوئورواوراسیل را افزایش میدهد.
تجویز همزمان کلرامفنیکل و اسید فولیک در بیمارانی که دچار کمبود فولات هستند، ممکن است باعث ایجاد آنتاگونیسم در پاسخ هماتوپوئتیک به اسید فولیک شود.
سوالات متداول:
- آیا مصرف کلسیم فولینات در دوران بارداری و یا شیردهی مجاز است؟
در دوران بارداری تنها در صورتی که انتخاب درمانی دیگری وجود نداشته باشد از این دارو استفاده خواهد شد. تاثیر این دارو بر روی دوران شیردهی همچنان ناشناخته است به همین دلیل توصیه میشود تا در این دوران تنها با مشورت پزشک اقدام به استفاده از کلسیم فولینات شود.
- آیا کلسیم فولینات همان لوکوورین است؟
بله. کلسیم فولینات با نامهای فولینیک اسید و لوکوورین هم شناخته میشود.
- چرا کلسیم فولینات همراه با متوترکسات داده میشود؟
کلسیم فولینات فرم فعال اسید فولیک است و زمانی که تجویز میشود، اجازه میدهد سنتز اسید نوکلئیک حتی در حضور متوترکسات ادامه پیدا کند. این دارو پس از اتمام تجویز متوترکسات داده میشود تا از سلولهای طبیعی بدن در برابر عوارض جانبی متوترکسات محافظت کند.
- کلسیم فولینات چه عوارض جانبی دارد؟
واکنش آلرژیک بسیار شدید به این دارو نادر است. با این حال، اگر هرگونه علائم واکنش آلرژیک شدید مانند: بثورات پوستی، خارش/تورم (بهویژه در صورت/زبان/گلو)، سرگیجه شدید، مشکلات تنفسی را مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.